145-153
NEONİKOTİNOİD PESTİSİTLERİN HİSTOPATOLOJİK VE GENOTOKSİK ETKİLERİThe Histopathological and Genotoxic Effects of Neonicotinoid Pesticides
Özlem ÖNEN, Pınar AKSU KILIÇLE, Yasemen ADALI, Hatice BEŞEREN
ÖZETPestisitler, toksik etkileri ve birikimleri nedeniyle insan ve çevre sağlığı için en tehlikeli kirleticilerdenbiridir. Bu derlemede günümüzde yaygın olarak kullanılan pestisit gruplarından neonikotinoidlerininsanlar üzerindeki etkilerine dair elde edilen verilerin değerlendirilerek gelecektekiçalışmalar için özetlenmesi amaçlanmıştır.Mevcut literatür bilgileri, Kafkas Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Zooloji-Ekotoksikoloji ve Moleküler Biyoloji-Genetik Anabilim Dalları Laboratuvarları ve Tıp Fakültesi,Patoloji Anabilim Dalı Laboratuvarındaki çalışmalar ışığında gözden geçirilerek derleme halindedüzenlenmiştir.Canlıda oluşan serbest radikaller, lipit, karbonhidrat, protein ve nükleik asit gibi biyomolekülleriya da hücresel komponentleri etkileyip yeni serbest radikalleri oluşturur. Bu da hücrede yapısalhasarlar meydana getirerek metabolik değişikliklere yol açmaktadırlar. Bu histopatolojik vegenotoksik derlemede anlatılan çalışmalar çerçevesinde neonikotinoidlerin omurgalılarda sonderece toksik oldukları ve omurgalılarda hızlı metabolize olamadıklarından akut toksisitelerininyüksek olduğu ortaya konmuştur. Gelişmiş tekniklerin kullanıldığı ileri düzeydeki bütün araştırmalar,histolojik ve genotoksik düzeyde temel verilere dayanarak gerçekleştirilebilir ve histopatolojikve genotoksik araştırma yöntemleri özel alanlardaki araştırmaların temel anahtarıdır.Anahtar Sözcu¨kler: Neonikotinoid pestisitler; Memeliler; İnsan; Histopatoloji; Genotoksisite.ABSTRACTPesticides are one of the most hazardous pollutants for human and environmental health dueto their toxic effects and accumulation. In this review, it was aimed to summarize the literaturewhich can be a source for future studies by evaluating the data about histological and genotoxiceffects of neonicotinoids, one of the insecticide groups commonly used today, on vertebrates.The available literatural information arranged as compilation by revised in accordance with theworks in the Kafkas University, Faculty of Arts and Sciences, Department of Biology, Zoology-Ecotoxicology and Molecular Biology-Genetics Laboratories and Medicine Faculty, PathologyLaboratory.Free radicals occured in vivo create new free radicals by affecting biomolecules such as lipids,carbohydrates, proteins, and nucleic acids and cellular components. This also leads to metabolicchanges by causing structural damage in the cell. It was demonstrated that neonicotinoidsare extremely toxic to vertebrates and the acute toxicity of neonicotinoids is high because theycannot metabolize rapidly in vertebrates within the context of the studies described in this histopathologicaland genotoxic review. All further investigations using advanced techniques canbe performed based on histological and genotoxic levels and histopathological and genotoxicresearch methods are the fundamental key of researches in specific fields.Keywords: Neonicotinoide pesticides; Mammalia; Human; Histopathology; Genotoxicity